Kinh doanh nước sạch không thể “ăn xổi ở thì”!

Chỉ sau 3 năm chuyển đổi loại hình từ Công ty TNHH MTV 100% vốn nhà nước sang Công ty cổ phần, Biwase đã có cơ hội đầu tư, phát triển mạnh về quy mô, mạng lưới, nâng công suất cấp nước các nhà máy lên gấp đôi. Song song đó giá nước sạch do công ty cung cấp vẫn giữ ổn định, chất lượng dịch vụ ngày càng tốt hơn. Ông Nguyễn Văn Thiền - Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Biwase nhấn mạnh: “Kinh doanh nước sạch mà chia cổ tức cao thì phải cảnh giác”!

Ông Nguyễn Văn Thiền, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Nước - Môi trường Bình Dương Biwase

Năm 2019, Biwase đạt kết quả sản xuất kinh doanh như thế nào, thưa ông?

Năm 2019 với tổng vốn điều lệ 1.500 tỷ đồng; vốn kinh doanh vượt trên 6.000 tỷ đồng. Hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty đã mang lại tổng doanh thu ước đạt 2.770 tỷ đồng, tăng 117% so cùng kỳ năm 2018. Lợi nhuận sau thuế ước đạt 460 tỷ đồng, tăng 23,8% so cùng kỳ năm 2018. Năm 2019 Công ty Biwase nộp ngân sách nhà nước 147 tỷ đồng. Vậy là năm thứ 3 liên tiếp sau khi cổ phần hóa, các chỉ tiêu khác đều đạt và vượt kế hoạch đề ra.
Với kết quả chiến lược phát triển “Lấy con người làm bệ phóng”, để phát huy cao nhất năng suất, tăng thu nhập tương xứng với hiệu quả làm việc của người lao động. Trên tinh thần công bằng, công khai, minh bạch, dựa trên năng suất, tiến độ, chất lượng và hiệu quả công việc của mỗi cá nhân, tập thể; trong năm 2019 Công ty cổ phần Nước - Môi trường Bình Dương (Biwase) đã ban hành chiến lược điều chỉnh tăng thu nhập cho toàn thể cán bộ công nhân viên và người lao động tăng trung bình từ 10% trở lên, tùy theo chức trách, nhiệm vụ được giao.

Có ý kiến cho rằng, kết quả sản xuất kinh doanh được duy trì ổn định ở mức cao nhiều năm qua là vì Biwase là doanh nghiệp độc quyền cấp nước ở Bình Dương?

Không có sự độc quyền nào hết! Trước đây, nhà nước đầu tư nhà máy nước. Nhưng tiền của nhà nước có giới hạn, mà nhu cầu nước sạch thì rất lớn và ngày càng tăng. Nên nhiều công ty đã bỏ vốn ra làm.

Ở Bình Dương trước đây, mỗi huyện, thị xã đều có một doanh nghiệp cấp nước. Vì vậy cạnh tranh trên thị trường cấp nước sạch rất quyết liệt. Khi các nhà máy nước khác không làm ăn được, phải tự đóng cửa thì chúng tôi đến cấp nước cho những vùng đó thôi. Ai làm tốt thì giành được thị phần, không làm tốt thì sẽ phá sản.

Tôi được biết mấy năm qua cũng có mấy hồ sơ xin đầu tư vào ngành cấp nước nộp lên UBND tỉnh Bình Dương. Nhưng nhà đầu tư sau khi khảo sát thực tế, thấy ở đâu cũng có hệ thống cấp nước sạch của Biwase thì họ từ bỏ ý định.

So với mặt bằng giá hiện nay thì giá bán nước sạch của Biwase ở vị trí nào thưa ông?

Số liệu của chúng tôi cho thấy: Mỗi hộ gia đình ở Bình Dương hiện nay bình quân sử dụng 22,5m3 nước sạch/tháng. Với mức giá 9.500 đồng/m3 tiền nước của mỗi hộ chỉ từ 200.000 đồng/tháng. Với mức giá và chi phí trung bình cho mỗi hộ gia đình như thế này là rất hợp lý.

Tôi cho rằng giá nước sạch là sự hài hòa giữa người mua và người bán. Dịch vụ càng tốt thì hiệu quả bán hàng càng cao. Làm sao để người dân, doanh nghiệp, mọi lúc mọi nơi cứ a lô là có nước. Chúng tôi có quy chế dịch vụ khách hàng. Theo đó: Các khách hàng gặp vấn đề về nước, chỉ cần gọi điện thoại thông báo là trong vòng 1 giờ sau sẽ có nhân viên của công ty tới xử lý. Khách hàng là hộ nghèo có thể được hỗ trợ miễn giảm tiền nước.Chúng tôi tiết kiệm những chi phí khác để bù vào đây. Bù lại khi chúng tôi làm tốt dịch vụ, khách hàng có thiện cảm với công ty thì việc sử dụng và thanh toán tiền nước sẽ tốt hơn.

Giá bán nước sạch là do công ty tự cân đối hay do nhà nước quyết định, thưa ông?

Vai trò của chính quyền địa phương rất quan trọng trong bảo đảm cung cấp nước sạch, giá cả hợp lý. Nếu chính quyền địa phương quản lý, chỉ đạo khách quan, rốt ráo, cụ thể thì các vấn đề về nước không xảy ra. Chính quyền đặt ra các tiêu chí ví dụ như: Anh làm sao thì làm, xung quanh người ta giá đó thì anh anh cũng giá đó. Chính quyền quyết định giá do công ty trình và giá đó không được cao hơn giá ở các tỉnh thành lân cận. Chính quyền phải nắm được quy hoạch, công suất nước nhà máy như thế nào, doanh nghiệp có vốn không, vay vốn ở đâu. Chính quyền và doanh nghiệp cấp nước phải thông tin, hỗ trợ qua lại và có trách nhiệm liên đới, bởi đầu tư cho ngành cấp nước, kinh doanh nước sạch là đầu tư cơ sở hạ tầng xã hội.

Mỗi tỉnh có một Phó chủ tịch chịu trách nhiệm quản lý về nước, nhưng Chủ tịch cũng biết mọi thứ, thường trực Tỉnh ủy phải biết và mọi người phải biết để có hướng chỉ đạo.

Lãnh đạo tỉnh Bình Dương đều biết câu chuyện về nước sạch. Nhưng quan điểm của công ty là không để lãnh đạo bận tâm về mình nhiều, để dành thời gian tập trung vào việc khác còn đang khó khăn. Chính quyền giao nhiệm vụ, còn công ty có trách nhiệm thực hiện. Không ý thức trách nhiệm tốt thì nay mai bị dẹp liền.

Được biết đầu tư, kinh doanh nước sạch có tỷ suất lợi nhuận cao, nhưng vì sao Biwase chi trả cổ tức cho cổ đông chỉ ở 1 con số, thưa ông?

Doanh nghiệp kinh doanh nước sạch lợi nhuận có thể đạt 15 đến 20% hoặc có thể hơn. Nhưng cổ tức không bao giờ dám chia cao. Vì doanh nghiệp phải tích lũy để giải quyết các vấn đề về nợ. Doanh nghiệp nước sạch nào mà chia cổ tức cao thì phải cảnh giác vì có khi họ đẩy giá cổ phiếu lên. Đến khi giá cổ phiếu lên cao nhất thì họ bán. Đó là những nhà đầu tư tài chính. Họ “ăn xổi ở thì”, chứ không phải muốn gắn bó lâu dài với ngành nước.

Ông có thể dẫn chứng cụ thể hơn về vấn đề này thưa ông?

Như trên tôi đã nói, đầu tư kinh doanh ngành cung cấp nước sạch là đầu tư cho hạ tầng xã hội. Dễ thấy nhất là đầu tư đường ống dẫn nước. Nếu tính ngắn hạn thì nay mai thế nào cũng phải đào lên để đặt ống mới. Và chỉ cần đào lên là phải “cắt” nước thì làm sao phục vụ 24/24 giờ được. Đó là điều không tưởng. Mà đặt ống tính cho tương lai 10 đến 20 năm, thậm chí nhiều hơn cho việc phát triển thì đã chôn một lượng vốn rất lớn, doanh nghiệp không có sức chịu đựng về tài chính.

Do đó phải tính sao cho vừa đủ khả năng của doanh nghiệp, đồng thời phải bảo đảm ổn định lâu dài. Như hiện nay chúng tôi đầu tư hàng trăm tỷ đồng cho nước sạch nông thôn, phải 10 năm sau mới hòa vốn. Nên các công ty nước nợ dự án này chưa trả hết lại nợ chồng dự án khác lên. Phải tiết kiệm bằng mọi cách để trả lãi vay ngân hàng. Nếu tính ngắn hạn, về sau là bí. Ngành cấp nước nếu hoạt động kinh doanh có tâm với nghề thì luôn ổn định về tăng trưởng và lợi nhuận.

Vì vậy chia cổ tức cao để hưởng lợi trước mắt thì người sau lãnh đủ. Tầm nhìn của tôi không cho phép. Tầm nhìn này xuyên suốt các bộ phận liên quan từ Hội đồng quản trị, Đảng bộ đến Ban kiểm soát, nhà đầu tư. Nên dẫn dắt lực lượng kế thừa ở Biwase trước tiên phải dẫn dắt về tầm nhìn, phương pháp đầu tư, cuối cùng mới là giải pháp tài chính. Nếu không tính đường dài thì ngày mai mình sẽ đuối.

Hiệu quả cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước như Biwase đã thấy rõ, nhưng vì sao nhiều công ty cấp nước tại các tỉnh thành lại chậm cổ phần. Theo ông thì vì sao?
Cổ phần hóa chậm, theo tôi có thể là do nhiều địa phương chưa hình dung được sau cổ phần hóa công ty sẽ hoạt động như thế nào. Không lường hết được, nên chần chờ không dám làm, không dám đi tới. Nhưng thực tế cho thấy, khi làm được thì sẽ khỏe hơn vì nhà nước không ôm đồm, bỏ vốn đầu tư hàng năm, nếu lỗ phải bù.

Nhìn từ Biwase, khi chưa cổ phần hóa, mỗi khi chúng tôi muốn phát triển mạng lưới thì phài chờ kinh phí nhà nước, quy trình thủ tục đầu tư cũng không dưới 2 năm. Từ khâu xin chủ trương, lập dự án, thiết kế, đất đai. Nhưng khi cổ phần hóa rồi, doanh nghiệp như có đòn bẩy tự chạy. Chỉ cần Hội đồng quản trị họp hàng quý là có thể quyết định đầu tư. Tự lo kế hoạch vốn, rút ngắn thời gian triển khai đầu tư từ 3 đến 5 tháng là có thể thi công.

Trong chưa đầy 6 tháng qua Biwase đã khởi công nhiều nhà máy, đáp ứng cho mùa nắng 2019 – 2020 và những những năm tiếp theo. Nếu vẫn còn là doanh nghiệp nhà nước với quy trình đầu tư phụ thuộc, có khi tới gần cuối năm 2020 chúng tôi mới khởi công được dự án thì sẽ thiếu nước 1 năm. Thiếu nước sẽ ảnh hưởng ngay đến đời sống người dân và thu hút đầu tư, phát triển kinh tế của địa phương.

Nhìn lại quá trình hơn 30 năm xây dựng và phát triển của Biwase, điều gì giúp công ty giữ vững ổn định và phát triển được như ngày hôm nay, thưa ông?

Khi Biwase mới thành lập, chúng tôi đi nước ngoài học hỏi kinh nghiệm và nhận thấy: Nước sạch là mặt hàng mua bán theo cơ chế thị trường, thỏa thuận giữa người mua và người bán. Nhưng nước sạch cũng là mặt hàng đặc biệt ở chỗ nó thiết yếu, phục vụ đời sống hàng ngày. Có nhà nước quản lý chất lượng, thì người dân mới bớt tiền thang thuốc do ốm đau, bệnh tật, trong đó có nguyên nhân từ nguồn nước. Vì thế mình phải làm hết trách nhiệm.

Từ nhận thức trên, chúng tôi chú trọng tới việc đầu tư vào con người có trình độ chuyên môn. Sau đó mới bắt đầu xây dựng quy hoạch nhà máy nước.

Về quy hoạch nhà máy nước. Muốn hệ thống cấp nước ổn định, bền vững phải xác định nguồn nước thô an toàn.

Nước thô bị ô nhiễm là câu chuyện diễn ra ở nhiều địa phương. Nếu nước thô không tốt, chúng ta có thiết bị xử lý và về nguyên tắc, cái gì cũng xử lý được. Nhưng chi phí quá cao và độ rủi ro lớn. Vì chi cần sơ sẩy về thiết bị là là rủi ro nước không đạt chất lượng xuyên qua hệ thống đến người tiêu dùng liền. Nên thay vì lấy nước gần, chúng tôi sẵn sàng chấp nhận chi phí đầu tư lớn hơn để lấy nước từ nguồn xa hơn nhưng sạch hơn.
Tiếp theo là phải chọn công nghệ xử lý nước thích hợp cho nhà máy dể bảo đảm chất lượng nước đầu ra ổn định. Mạng lưới đường ống dẫn nước cũng phải chắc chắn, không để hư hỏng nhiều ảnh hưởng đến chất lượng cung cấp nước. Nhu cầu nước sạch được tính bằn bằng giây, bằng phút, nên phải bảo đảm nguồn cung cấp nước sạch liên tục và an toàn. Tất cả các dịch vụ đó tất nhiên sẽ được tính vào giá thành. Nhưng phải hợp lý.

Lắp đặt đường ống nước thô 1.500mm dự án mở rộng nhà máy nước Tân Hiệp, chuẩn bị cho mùa khô năm 2020

Nếu có thể xin ông chia sẻ về tầm nhìn 10 năm tới của Biwase, thưa ông?

Tầm nhìn 10 năm thì hơi ngắn. Vì tôi hình dung đến 50 năm nữa. Ngày xưa kế hoạch ngắn hạn là 5 năm, trung hạn là 10 năm và dài hạn là 20 năm. Còn bây giờ kế hoạch ngắn hạn phải từ 10 năm, trung hạn là 20 năm và dài hạn phải là 50 năm. Tốc độ tăng dân số không đổi, phát triển sản xuất không dừng thì nhu cầu về nước sạch vẫn tiếp tục tăng. Nên các nhà đầu tư chiến lược của Biwase ngày hôm nay sẽ rất vui khi được nhận mức cổ tức thích hợp nhưng cơ hội đầu tư nhiều, ổn định và lớn hơn 10 năm tới!

Xin cảm ơn ông.

 
Duy Chí (thực hiện)